TRT’nin yasaklı kelimeleri rap oldu
Aslı Çavuşoğlu’nun 'Dünyayı Nasıl Dolaştım?' sergisinde, TRT’nin 1985'te yasakladığı 205 sözcükle ilgili bir şarkı var. Sanatçıyla, şarkının hikayesini konuştuk
Dünyayı nasıl dolaştın?
Aslı: Türkiye güncel sanat açısından yeni gelişiyor. Dünyada bunun örneklerini görmek istedim. Burada kaldığın zaman bir sürü şeye çok alışıyorsun ve göremiyorsun. Mesela sansür. Sürekli karşılaşabileceğiniz bir durum. Bunun bu kadar korkunç bir şey olduğunu ancak araya mesafe koyduğunda anlayabiliyorsun. Ve onu bir projeye dönüştürme açısından daha sağlıklı davranabiliyorsun. Eğer burada kalırsan yaptığın şey süper bir sanat eserinden çok protestoya dünüşüyor. O da çok istediğim bir şey olmuyor.
TRT’nin yasakladığı kelimelerle şarkı yapma fikri nasıl ortaya çıktı?
Aslı: Meksika’da TRT tarihini okurken internetten annem göndermişti. 205 kelimenin yasaklandığını gördüm. Aramalarım sonucu bu kelimelere ulaşamadım. Annemden, Ankara’ya gidip TRT arşivlerinden bulmalarını istedim. Öğrendik ki, bir avukat bu kelimelerin kendisine gönderilmesi ya da basına açıklanması için mahkemeye başvuruda bulunmuş ama kabul edilmemiş. Hiçbir zaman tam liste halinde yayınlanmamış. Bende de hala yok. Zaten şarkımızın isminin '191/205' olması da bu yüzden. Çünkü 191 tanesini bulabildik. Yasaklıların daha çok kullanmadığımız kelimeler olduğunu düşünmüştüm. Ama 'tüm' kelimesi yasak olduğunu öğrendim, 'bütün' demek zorundasınız. Ya da 'doğa' yerine 'tabiat', 'devrim” yerine 'inkilap.'
Peki bu kelimeler neden yasakmış, öğrendiniz mi?
Aslı: 'Özgürlük' yerine 'hürriyet' demek zorundasın. Bu iki kelimenin aynı anlama gelmediğini hepimiz biliyoruz. 'Devrim' ve 'inkilap' da öyle. 'İnkilap' deyince daha ******çü, milliyetçi olarak düşünüyorsun. Zaten yapmak istedikleri de o. Mesela 'tüm' kelimesi daha çok solcu sendikaların kullandığı bir kelimeymiş. 'Bütün'ü ise sağcılar kullanırmış.
Fuat: Umarım şarkıda kullandığımız kelimeleri günlük dile de kazandırabiliriz. Aslı kelimeleri önüme koyduğunda bunları yasaklayan düşünceye sitem eder bir şekilde yazayım diye düşündüm.
Peki bu şarkı neden CD değil de plak olarak basıldı?
Fuat: TRT’nin kelimeleri yasakladığı zaman CD yoktu. Plak popülerdi. Plağa basılması da çok güzel oldu. CD'ye basılsaydı pek anlamlı olmazdı. Bu daha kalıcı taşa vurulan yazıt gibi. Şunu da belirteyim; cazcı Erol Pekcan abimiz vardı, Allah rahmet eylesin. Amerika’da yaşıyormuş, orada vefat etmiş. Onun yapmış olduğu bir parçanın yeniden aranje edilmesiyle ortaya çıktı '191/205.'
Aslı Çavuşoğlu’nun 'Dünyayı Nasıl Dolaştım?' sergisinde, TRT’nin 1985'te yasakladığı 205 sözcükle ilgili bir şarkı var. Sanatçıyla, şarkının hikayesini konuştuk
Dünyayı nasıl dolaştın?
Aslı: Türkiye güncel sanat açısından yeni gelişiyor. Dünyada bunun örneklerini görmek istedim. Burada kaldığın zaman bir sürü şeye çok alışıyorsun ve göremiyorsun. Mesela sansür. Sürekli karşılaşabileceğiniz bir durum. Bunun bu kadar korkunç bir şey olduğunu ancak araya mesafe koyduğunda anlayabiliyorsun. Ve onu bir projeye dönüştürme açısından daha sağlıklı davranabiliyorsun. Eğer burada kalırsan yaptığın şey süper bir sanat eserinden çok protestoya dünüşüyor. O da çok istediğim bir şey olmuyor.
TRT’nin yasakladığı kelimelerle şarkı yapma fikri nasıl ortaya çıktı?
Aslı: Meksika’da TRT tarihini okurken internetten annem göndermişti. 205 kelimenin yasaklandığını gördüm. Aramalarım sonucu bu kelimelere ulaşamadım. Annemden, Ankara’ya gidip TRT arşivlerinden bulmalarını istedim. Öğrendik ki, bir avukat bu kelimelerin kendisine gönderilmesi ya da basına açıklanması için mahkemeye başvuruda bulunmuş ama kabul edilmemiş. Hiçbir zaman tam liste halinde yayınlanmamış. Bende de hala yok. Zaten şarkımızın isminin '191/205' olması da bu yüzden. Çünkü 191 tanesini bulabildik. Yasaklıların daha çok kullanmadığımız kelimeler olduğunu düşünmüştüm. Ama 'tüm' kelimesi yasak olduğunu öğrendim, 'bütün' demek zorundasınız. Ya da 'doğa' yerine 'tabiat', 'devrim” yerine 'inkilap.'
Peki bu kelimeler neden yasakmış, öğrendiniz mi?
Aslı: 'Özgürlük' yerine 'hürriyet' demek zorundasın. Bu iki kelimenin aynı anlama gelmediğini hepimiz biliyoruz. 'Devrim' ve 'inkilap' da öyle. 'İnkilap' deyince daha ******çü, milliyetçi olarak düşünüyorsun. Zaten yapmak istedikleri de o. Mesela 'tüm' kelimesi daha çok solcu sendikaların kullandığı bir kelimeymiş. 'Bütün'ü ise sağcılar kullanırmış.
Fuat: Umarım şarkıda kullandığımız kelimeleri günlük dile de kazandırabiliriz. Aslı kelimeleri önüme koyduğunda bunları yasaklayan düşünceye sitem eder bir şekilde yazayım diye düşündüm.
Peki bu şarkı neden CD değil de plak olarak basıldı?
Fuat: TRT’nin kelimeleri yasakladığı zaman CD yoktu. Plak popülerdi. Plağa basılması da çok güzel oldu. CD'ye basılsaydı pek anlamlı olmazdı. Bu daha kalıcı taşa vurulan yazıt gibi. Şunu da belirteyim; cazcı Erol Pekcan abimiz vardı, Allah rahmet eylesin. Amerika’da yaşıyormuş, orada vefat etmiş. Onun yapmış olduğu bir parçanın yeniden aranje edilmesiyle ortaya çıktı '191/205.'
